Chứng tăng sản tuyến tiền liệt (BPH)

Khi một người đàn ông luống tuổi thì việc tuyến tiền liệt bị phì đại là chuyện phổ biến. Các bác sĩ gọi tình trạng này là chứng tăng sản tuyến tiền liệt lành tính (BPH), hay phì đại tuyến tiền liệt lành tính.

Khi một người đàn ông trưởng thành, tuyến tiền liệt trải qua 2 giai đoạn phát triển chính. Giai đoạn đầu xuất hiện sớm ở tuổi dậy thì, khi tuyến tiền liệt tăng gấp đôi về kích cỡ. Vào khoảng tuổi độ 25, tuyến này bắt đầu tăng trưởng lại. Giai đoạn tăng trưởng thứ hai thường là kết quả của những năm về sau của chứng BDH

Mặc dù tuyến tiền liệt tiếp tục tăng trưởng trong suốt phần lớn quãng đời của nam giới, việc phì đại thường gây ra các vấn đề mãi cho đến khi đã già. BPH hiếm khi gây ra các triệu chứng trước độ tuổi 40, nhưng có nhiều hơn ½ số người đàn ông ở độ tuổi 60 và khoảng 90% người ở tuổi 70 và 80 có một vài triệu chứng của BPH.

Khi tuyến tiền liệt to lên, lớp mô bao quanh nó ngăn nó phì đại lên nữa, việc đó khiến cho tuyến này tạo ra áp lực chống lại niệu đạo giống như một cái kẹp trên vòi ống tưới nước của sân vườn. Bức tường của bàng quang trở nên dày hơn và dễ bị kích thích. Bàng quang bắt đầu thu nhỏ lại cho dù là khi nó chứa một lượng ít nước tiểu, khiến cho việc đi tiểu thường xuyến xảy ra hơn. Thậm chí là bàng quang yếu dần và mất khả năng tự làm rống. Nước tiểu lưu giữ lại ở bàng quang. Việc thu hẹp niệu đạo và làm trống từng phần của bàng quang gây ra nhiều vấn đề liên quan đến BPH.

Nhiều người cảm thấy không thoải mái khi nói về tuyến tiền liệt, do tuyến này đóng vai trò trong cả vấn đề tình dục và tiểu tiện. Ấy thế mà việc phì đại tuyến tiền liệt là một phần phổ biến của tuổi tác cũng giống như tóc bạc vậy. Khi tuổi thọ trung bình tăng lên thì việc xuất hiện của BPH cũng tăng theo. Ở Mỹ, năm 2000, có 4,5 triệu lượt khám bác sĩ vì BPH.

Tại sao BPH xuất hiện?

Nguyên nhân của BPH chưa được hiểu rõ. Trong suốt cuộc đời, những người đàn ông sản xuất ra cả testosterone, một hormone nam giới quan trọng, và những lượng nhỏ oestrogen, một hormone của nữ. Khi người đàn ông có tuổi, lượng testosterone hoạt động có trong máu bị giảm để lại một phần cao hơn của oestrogen. Các nghiên cứu tiến hành trên động vật đã gợi ý rằng BPH có thể xuất hiện do bởi lượng lớn hơn của oestrogen bên trong tuyến làm tăng hoạt động của các chất gây thúc đẩy sự tăng trưởng tế bào.

Một lý thuyết khác tập trung vào dihydrotestosterone (DHT), một chất chuyển hóa từ testosterone trong tuyến tiền liệt, có thể giúp kiểm soát sự tăng trưởng của tuyến này.

Các triệu chứng.

Nhiều triệu chứng của BPH bắt nguồn từ sự tắc nghẽn của niệu đạo và sự mất dần chức năng bàng quang mà hậu quả là sự làm rỗng không hoàn toàn của bàng quang. Các triệu chứng của BPG thay đổi, nhưng nhứng triệu chứng phổ biến nhất bao gồm các thay đổi hay các vấn đề về tiểu tiện, chẳng hạn như:

• Tiểu cầm chừng, ngắt quãng hay tiểu yếu.
• Tiểu gấp và rỉ rả hay nhỏ giọt.
• Đi tiểu thường xuyên hơn, đặc biệt là vào ban đêm.

Đôi khi một người đàn ông có thể không biết rằng anh ta có một chỗ tắc nghẽn mãi cho đến khi anh ta đột nhiên thấy mình không thể đi tiểu được nữa. Tình trạng này, được gọi là sự bí tiểu cấp tính, có thể được khơi mào do việc dùng các thuốc chống dị ứng hay thuốc trị cảm lạnh. Những loại thuốc này chứa một thuốc có tác dụng làm thông mũi, được biết đến như một chất kích thích thần kinh giao cảm. Một tác dụng phụ có thể gặp của thuốc này là có thể làm ngăn bàng quang mở ra để thư giãn và cho phép tống nước tiểu ra ngoài. Khi có sự tắc nghẽn cục bộ thì sự bí tiểu cũng có thể xảy ra do bởi rượu, nhiệt độ lạnh hay một khoảng thời gian dài bất động.

Các tình trạng nghiêm trọng hơn đòi hỏi sự điều trị nhanh chóng. Các tình trạng này, bao gồm: Ung thư tuyến tiền liệt , bí tiểu và trạng thái căng bọng đái có thể dẫn đến các nhiễm trùng đường tiết niệu, tổn thương bàng quang hay thận, sỏi bàng quang và chứng đái dầm.

Chẩn đoán.

Bạn có thể tự mình nhận biết đầu tiên các triệu chứng của BPH, hay bác sĩ có thể phát hiện rằng tuyến tiền liệt của bạn bị phì đại trong suốt một chu kỳ kiểm tra. Khi nghi ngờ bị BPH, tốt hơn nên đến khám ở một chuyên gia về tiết niệu.

Xét nghiệm tìm kháng nguyên chuyên biệt của tuyến tiền liệt (PSA) trong máu.

Để loại trừ ung thư như một nguyên nhân của các triệu chứng về tiết niệu, bác sĩ có thể khuyên nên làm một xét nghiệm máu PSA. PSA, một protein được sản xuất bởi những tế bào tuyến tiền liệt, thường hiện diện ở mức cao trong máu của người nam bị ung thư tiền liệt tuyến.

Siêu âm trực tràng

Nếu có nghi ngờ về ung thư tuyến tiền liệt thì bác sĩ của bạn có thể đề nghị làm một xét nghiệm về siêu âm trực tràng. Trong quá trình này, một đầu dò được chèn vào trực tràng nhằm hướng các sóng âm về tuyến tiền liệt. Các tiếng vang của sóng âm tạo nên một hình ảnh của tuyến tiền liệt trên màn hình quan sát.

Nghiên cứu dòng chảy của nước tiểu

Đôi khi bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân đi tiểu vào trong một thiết bị đặc biệt để đo xem nước tiểu chảy ra nhanh như thế nào. Sự giảm về dòng chảy thường gợi ý đến BPH.

Soi bàng quang:

Bác sĩ sẽ chèn một ống nhỏ xuyên qua nơi thoát ra của niệu đạo nằm ở dương vật. Tiến trình này được thực hiện sau khi một dung dịch làm tê liệt phần bên trong của dương vật để làm mất hết tất cả cảm giác. Cái ống, được gọi là ống soi bàng quang, chứa một kính lúp bên trong và một hệ thống đèn giúp cho bác sĩ thấy được kích thước của tuyến và nhận định được vị trí cũng như mức độ tắc nghẽn.

Cách điều trị

Những người đàn ông bị BPH có các triệu chứng thường cần một dạng điều trị nào đó ở một thời điểm nào đó. Do BPH có thể gây ra các nhiễm trùng đường tiểu nên một bác sĩ thường sẽ dọn sạch nhiễm trùng bằng các kháng sinh trước khi điều trị BPH. Mặc dù nhu cầu điều trị thường là không cấp thiết nhưng các bác sĩ nói chung thường khuyên nên tiến tới việc điều trị một khi các vấn đề trở nên rắc rối hay hiện diện một nguy cơ về sức khỏe.

Điều trị bằng thuốc

Cục quản lý thuốc và thực phẩm (FDA) đã chứng nhận 4 loại thuốc để làm giảm các triệu chứng thông thường có liên quan đến tuyến tiền liệt bị phì đại.

Finasteride, (tên thương mại là Proscar) và Dutasteride (tên biệt dược là Avodart), ức chế sự sản xuất hormon DHT, chất có liên quan đến việc phì đại tuyến tiền liệt. Việc sử dụng 1 trong 2 thuốc này có thể hoặc là ngăn chặn sự tăng trưởng của tuyến tiền liệt hay thậm chí là làm co nhỏ tuyến tiền liệt ở một số người đàn ông.

FDA cũng đã chứng nhận các thuốc Terazosin (tên thương mại là Hytrin), Doxazosin (tên thương mại là Cardura), Tamsulosin (tên biệt dược là Flomax) và Alfuzosin (tên biệt dược là Uroxatral. Tất cả 4 thuốc tác động bằng cách làm thư giãn cơ trơn của tuyến tiền liệt và bàng quang để cải thiện dòng chảy của nước tiểu và làm giảm các tắc nghẽn ở lối ra của bàng quang.

Liệu pháp xâm phạm tối thiểu

Do việc điều trị bằng thuốc không phải luôn có hiệu quả trong tất cả các trường hợp nên các nhà nghiên cứu đã phát triển một số quy trình làm giảm các triệu chứng của BPH nhưng ít xâm lấn hơn phẫu thuật thông thường.

Các quy trình qua niệu đạo bằng vi sóng; cắt bỏ bằng kim qua niệu đạo; Điều trị bằng phẫu thuật. Đa số các bác sĩ khuyến nghị việc cắt bỏ phần phì đại củ tuyến tiền liệt như là giải pháp lâu dài tốt nhất cho bệnh nhân bị BPH.

Phần tiếp theo mô tả các loại phẫu thuật được dùng: Phẫu thuật qua niệu đạo; Phẫu thuật mở; Phẫu thuật laser.

Những điều nên làm

Trong suốt khoảng thời gian khởi đầu của quá trình hồi phục tại gia, hãy tránh bất cứ sự cố gắng quá sức hay các cử động bất thình lình mà có thể làm rách vết mổ. Sau đây là một số hướng dẫn:

• Tiếp tục uống nhiều nước để rửa sạch bàng quang.
• Tránh cố gắng quá sức khi cử động ruột.
• Ăn một chế độ dinh dưỡng cân bằng để ngăn ngừa chứng táo bón. Nếu táo bón xuất hiện thì hãy hỏi bác sĩ xem bạn có thể uống thuốc nhuận tràng được không.
• Đừng nhấc vật nặng.
• Đừng lái xe hay vận hành các máy móc.
• Chức năng tình dục sau phẫu thuật

Sự hồi phục hoàn toàn chức năng tình dục có thể cần đến hơn 1 năm, đó là trễ so với sự hồi phục của một người bình thường. Độ dài chính xác về mặt thời gian phụ thuộc vào việc bao lâu sau khi các triệu chứng xuất hiện thì phẫu thuật BPH được tiến hành và tùy vào loại phẫu thuật.

Có cần điều trị sâu hơn nữa không?

Trong vài năm sau phẫu thuật, quan trọng là phải tiếp tục kiểm tra trực tràng 1 lần/ năm và nhờ bác sĩ kiểm tra bất cứ triệu chứng nào xuất hiện.

Do phẫu thuật BPH để lại phần còn tốt của tuyến nên vẫn có khả năng có các vấn đề về tuyến tiền liệt, bao gồm BPH phát triển được. Đôi khi, các mô sẹo là hậu quả của phẫu thuật đòi hỏi sự điều trị trong năm sau khi phẫu thuật.

Đặt stent tuyến tiền liệt

Stent là những dụng cụ nhỏ được chèn vào qua niệu đạo đến vùng bị thu hẹp và cho phép mở rộng, giống như một cái vòng. Stent đẩy ngược các mô tuyến tiền liệt và mở rộng niệu đạo để cải thiện khả năng tiểu tiện. Dụng cụ này được chứng nhận để sử dụng ở những người đàn ông mà các quy trình phẫu thuật thông thường để điều chỉnh sự tắc nghẽn đường tiết niệu đã bị thất bại

Tìm hiểu thêm : Tuyến tiền liệt là gì?